In de toetstheorie wordt een verschil gemaakt tussen summatief toetsen en formatief toetsen. Het verschil heeft te maken met het doel waarvoor je het gebruikt.

Formatieve toetsen zijn bedoeld om informatie te verzamelen over de leerresultaten om zicht te krijgen op beheersing op (onderdelen van) de leerstof met het oog op een passend vervolg van het leertraject. Uit deze omschrijving is af te leiden dat formatief toetsen geen eenmalige activiteit is maar een continu proces.

Formatief toetsen heeft dus een didactisch doel: het gaat – op basis van de toetsresultaten – om het sturen van het leerproces om de gestelde doelen te behalen of om nieuwe doelen te stellen. Op basis van de resultaten worden zo nodig aanpassingen gemaakt in het leerproces. Denk aan aanpassen van de instructie en aanpassingen in de (verwerking van) de leerstof.

Voorbeelden van formatieve toetsen zijn bijvoorbeeld: instaptoetsen, diagnostische toetsen, zelftoetsen, voorbeeldtoetsen.

De rol van feedback bij formatief toetsen is uiterst belangrijk. Het moet een leerder helpen om op een adequate manier verder te gaan in zijn leren:

Formuleer de feedback precies en concreet, zodat hij hier iets mee kan doen.
Doseer en faseer je feedback zodat de leerder niet ondergesneeuwd raakt in ‘wat allemaal beter kan’ maar maak een plan voor de vervolgstappen.
Bedenk goed waarop je feedback geeft en maak dit duidelijk: gaat het om de inhoud (leerstof), bijvoorbeeld ‘x of y beheers je goed, z heb je nog niet in de vingers’. Of gaat het om de manier van antwoorden op vragen c.q. de manier waarop de leerder het geleerde presenteert?

Referenties

Optimumassessment.com. (2023). Wat is formatief toetsen. Retrieved: 27-02-2023. https://www.optimumassessment.com/kennisbank/digitaal-toetsen/wat-is-formatief-toetsen/

Van der Kleij, F., Vermeulen, J., Eggen, T. & Veldkamp, B. (2017). Cito. Retrieved: 27-02-2023. https://www.cito.nl/-/media/files/kennis-en-innovatie-kennisplein/toetsspecials/toetsspecial-leren-van-toetsen.pdf?la=nl-nl

Vernieuwenderwijs.nl. (2023) Vijf misvattingen over formatief toetsen. Retrieved: 27-02-2023. https://www.vernieuwenderwijs.nl/5-misvattingen-over-formatief-toetsen/

Wij leren.nl. Toetsen. Retrieved: 27-o2-2023. https://wij-leren.nl/toetsen.php