Stuart Brown: Een leven lang spelen

Thomas Bersee

“Wij zijn als mens gemaakt om te spelen, en door te spelen worden we tot mens gemaakt.” [1]

Stuart Brown (1937) is een Amerikaanse psychiater en speelexpert. Hij is een prominent voorvechter van de idee van een leven lang spelen. Voor Brown is spel niet alleen een plezierig tijdverdrijf, maar een evolutionair overlevingsmechanisme, vergelijkbaar met eten, slapen en seks. Spel is essentieel voor de emotionele en cognitieve ontwikkeling, het fysieke en mentale welzijn, en de maatschappelijke cohesie.

Onderzoeksinstituut

Browns bekendste boek, ‘Play: How it Shapes the Brain, Opens the Imagination, and Invigorates the Soul’ (2009), onderstreept de cruciale rol van spel. In 1996 richtte hij het National Institute of Play op, een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat zich richt op de bevordering van spel in de samenleving. Browns inzichten worden toegepast in uiteenlopende contexten, van stadsplanning en de inrichting van publieke ruimtes (zoals parken, buurttuinen, broed- en makersplaatsen) tot onderwijs, werkplekken, dagbesteding, gezondheidszorg en gemeenschapsontwikkeling.

Massaschutter

Brown baseert zich op het werk van talrijke wetenschappers [2]. Zelf onderzocht hij enkele tientallen ernstige misdadigers en moordenaars, waaronder Charles Whitman, de schutter van een schietpartij in 1966 op de campus van de Universiteit van Texas in Austin. Hij ontdekte dat een gebrek aan speelse activiteiten in hun vroege jeugd een gemeenschappelijk kenmerk was [3]. Ze hadden te maken gehad met misbruik en verwaarlozing of hadden commanderende ouders die hen weinig ruimte gaven tot spelen. In een vervolgonderzoek ondervroeg hij 8000 volwassenen over hun speelgeschiedenis en constateerde een direct verband tussen vrij spel in de kindertijd en een gelukkig en succesvol leven.

Vrij spel

Vrij spel, aldus Brown, is de meest natuurlijke en ideale vorm van spelen. Het heeft geen direct materieel doel of een noodzaak en draait puur om plezier. Deelname is spontaan en vrijwillig, waarbij de spelers zelf de regels bepalen en deze tijdens het spel kunnen aanpassen. Alle deelnemers gaan zo in het spel op dat ze de tijd vergeten. Dit type spel stimuleert maximaal de verbeeldingskracht, creativiteit en ontdekkingszin. Omdat de spelers volledige autonomie hebben, bevordert vrij spel ook de ontwikkeling van psychosociale vaardigheden. Spelen kan overigens ook gepaard gaan met uitsluiting en pesten, wat een traumatisch effect kan hebben. De impact van spelen in onze kindertijd is zo groot dat we ons vaak ons hele leven herinneren wat en met wie we vroeger speelden

Gestructureerd spel

Spelen kan ook bij sportclubs, op school of in een therapeutische setting. Het gaat dan meestal om gestructureerd spel met vastgestelde regels, richtlijnen en doelstellingen. Er is een duidelijk begin en einde, en er is begeleiding door een docent, coach of therapeut. Brown is voorstander van meer spel in het onderwijs om het aantrekkelijker, effectiever en uitdagender te maken. Maar dat wel zonder te veel competitiedwang en prestatiedruk. Het hele scala van 21ste-eeuwse vaardigheden (communiceren, samenwerken, problemen oplossen, e.d.) zou spelenderwijs geoefend kunnen worden. [4] Educatieve computergames kunnen zonder menselijke begeleiding en stellen ons in staat om altijd en overal te leren.

Spelarmoede

Brown geeft de voorkeur aan vrij spel en maakt zich zorgen over de toenemende inperking hiervan. Door de onveiligheid op straat is vrij en zonder toezicht buiten spelen in de echte wereld er haast niet meer bij. Brown spreekt van de ‘achterbankgeneratie’ om kinderen te beschrijven die door hun drukbezette en overbezorgde ouders met de auto naar geplande activiteiten en aparte speelterreinen worden gebracht. Kinderen mogen verder vaak ongebreideld bezig zijn met hun spelcomputers en smartphones, wat kan leiden tot sociaal isolement, bewegingsgebrek, overgewicht, stress en verlies van realiteitszin. In navolging van hem constateren ook andere psychologen een verslechtering van de mentale gezondheid van de jeugd door smartphoneverslaving die nog eens is verergerd door de corona-lockdowns [5].

Speeloffensief

Brown pleit voor een maatschappelijk speeloffensief met een rijke mix van speelvormen (inclusief lezen). Dit offensief is niet alleen bedoeld voor kinderen maar ook voor volwassenen. Spel is essentieel om de specifieke veranderingen en uitdagingen van elke levensfase het hoofd te bieden. Idealiter worden spelen, leren en werken zo veel mogelijk geïntegreerd. Alledaags spel is een randvoorwaarde voor een gezond, creatief en actief leven, ongeacht leeftijd. Elk mens heeft recht op een leven vol speelplezier. Stoppen met spelen is als stoppen met leven. Voor wie is uitgespeeld, is het einde nabij.

Thomas Bersee is historicus en adviseur volwasseneneducatie.

© volwassenenleren.nl (2025)

Voetnoten

  1. National Institute of Play. (2024). About our founder Dr. Stuart Brown. Retrieved: 04-11-2024. https://nifplay.org/about-us/about-dr-stuart-brown/.

  2. Brown bouwt voort op het werk van onder meer de Amerikaanse filosoof John Dewey (1859 – 1952), de Nederlandse historicus Johan Huizinga (1872 – 1945), de Zwitserse psycholoog Jean Piaget (1896 – 1980), de Britse primatoloog Jane Goodall (1934) en de Ets-Amerikaanse neurowetenschapper Jaak Panksepp (1943 – 2017).

  3. De eerste grote massaschietpartij in de moderne Amerikaanse geschiedenis is de University of Texas Tower shooting, die plaatsvond op 1 augustus 1966. Charles Whitman, een voormalige student aan de Universiteit van Texas, klom naar het observatiedek van de hoofdtoren van de universiteit in Austin en opende het vuur op de mensen beneden. Hij doodde 14 mensen en verwondde 31 anderen voordat hij zelf werd doodgeschoten door de politie. De gouverneur van Texas liet een commissie van 30 experts waaronder Stuart Brown onderzoek doen naar het leven van de dader Charles Whitman. Het resultaat werd vastgelegd in “Connally Commission Report” of “Report of the Governor’s Committee on the UT Tower Tragedy”. Zie over de bijdrage van Brown aan het rapport: Lalani, A. (2016). Play deprivation seen as one of the factors that led to UT tower shooting in 1966, in The Daily Texan. Retrieved: 04-11-2024. https://thedailytexan.com/2016/08/01/play-deprivation-seen-as-one-of-the-factors-that-led-to-ut-tower-shooting-in-1966/.

  4. Blinkoff, E., et al. (2021). Playful learning and 21st-century skills line the path to education reform: Our responses to your questions. Washington D.C.: Brookings Institute. Retrieved: 04-11-2024. https://www.brookings.edu/articles/playful-learning-and-21st-century-skills-line-the-path-to-education-reform-our-responses-to-your-questions/.

    Zie over de toepassing van gestructureerd c.q. design based spel in het onderwijs: Bovenkerk. F. (2022). Gamification en gamedidactiek, in Volwassenenleren.nl. Retrieved: 04-11-2024. https://volwassenenleren.nl/gamification-en-gamedidactiek/.

  5. Haidt, J. (2024). Generatie angststoornis. Wat sociale media met onze kinderen doen. Utrecht: Uitgeverij Ten Have.

Referenties

Brown, S. (2009). Play. How It Shapes the Brain, Opens the Imagination, and Invigorates the Soul. New York, NY: Avery, Penguin Group.

Brown, S. (2001). The Promise of Play. PBS-serie. Retrieved: 04-11-2024. https://www.youtube.com/watch?v=OkH9AE3y55Y.

Dingfelder, S. (2024). Blijven spelen is van levensbelang voor het voortbestaan van de mens. In: National Geographic. Retrieved: 04-11-2024.

https://www.nationalgeographic.nl/wetenschap/a46265480/waarom-spelen-belangrijk-is.
Mader, J. (2022). Want resilient and well-adjusted kids? Let them play. Research shows play has enormous learning and social benefits across all ages, in Hechinger Report. Retrieved: 04-11-2024. https://hechingerreport.org/want-resilient-and-well-adjusted-kids-let-them-play/.

Maguire, L.G. (07-02-2022). Dr Stuart Brown on The 7 Properties of Play, in Human Performance. Retrieved: 04-11-2024. https://humanperformance.ie/the-properties-of-play/.

NIVOZ. (2012). Spel is een levensvoorwaarde, betoogt Stuart Brown: ‘No matter your age’. [Ondertitelde TED Talk van S. Brown (2010). Play is more than just fun.] Retrieved: 04-11-2024. https://nivoz.nl/nl/spel-is-een-levensvoorwaarde-betoogt-stuart-brown-no-matter-your-age.

Van der Neut, D. (2010). Waarom het ook voor volwassenen goed is om te spelen, in Psychologie Magazine. Retrieved: 04-11-2024. https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/lekker-spelen/.

Wenner, M. (2009). The Serious Need for Play. Free, imaginative play is crucial for normal social, emotional and cognitive development. It makes us better adjusted, smarter and less stressed. Scientific American. Retrieved: 04-11-2024. https://www.scientificamerican.com/article/the-serious-need-for-play/.