Het woord cesuur wordt in onderwijsland gebruikt om een grens aan te geven tussen voldoende (geslaagd) en onvoldoende (gezakt) bij de beoordeling van een prestatie, zoals een toets, een portfolio, een praktijkopgave, of casus. Een cesuur geeft antwoord op de vraag welke score (aantal punten of percentage) een leerder moet halen om een voldoende te halen. Dit benodigde aantal punten wordt ‘de norm’ genoemd (Universiteit Utrecht, 2025).

Een veel gehanteerde cesuur is de 55% score: als de leerder 55% goed scoort, heeft hij een voldoende (Kennisrotonde, 2019). Dit lijkt redelijk maar hierbij zijn ook vraagtekens te plaatsen. Is 55% genoeg als het gaat om prestaties in het kader van veiligheid of gezondheid? En is 55% redelijk als het gaat om multiple choice toetsen, waarbij de leerder goed kan scoren omdat hij geluk heeft bij het ‘raden’?

De cesuur kan op verschillende manieren worden vastgesteld. Een bekende driedeling is: de absolute cesuur, de relatieve cesuur en de compromis cesuur (Molkenboer, 2019). Deze kan bepaald zijn voordat de prestatie (toetsing, portfolio, praktijk, casus) heeft plaatsgevonden, op basis van de inhoud van de toets. Dit heet de absolute cesuur. Het nadeel is dat het erg lastig is om vooraf te bedenken hoe de leerders de toets zullen maken: de toets kan erg moeilijk zijn uitgevallen en de norm kan daardoor te streng zijn.

De cesuur kan ook achteraf worden bepaald op basis van de resultaten van de toets, dit heet een relatieve cesuur. Op basis van de gemiddelde score van de groep leerders die de toets heeft gemaakt wordt de cesuur vastgesteld. Nadeel hiervan is dat deze cesuur beïnvloed kan worden door andere factoren dan het kennisniveau. Bijvoorbeeld: een groep die weinig energie heeft gestoken in het leertraject en weinig kennis heeft vergaard, zorgt voor een lagere gemiddelde score, waardoor de norm wordt versoepeld en leerders toch slagen.

Een derde vorm van cesuur – dit zal je niet verbazen – is de compromis cesuur. Vooraf wordt een cesuur vastgesteld, en vooraf wordt bepaald op welke wijze de cesuur wordt aangepast als de scores bekend zijn.

Referenties

Kennisrotonde. (2019). Wat is een correcte toetsconstructie op het gebied van verwerving van taal-, reken-, en digitale vaardigheden voor volwassenen met gebruikmaking van de portfoliomethodiek? Den Haag: Kennisrotonde.

Molkenboer, H. (2019). Cesuur en cesuur bepalen. Enschede: Bureau voor Toetsen & Beoordelen.
Universiteit Utrecht (2025). Wat is cesuur? Retrieved: 07-01-2025. https://toetsing.sites.uu.nl/modules/cesuur/cesuur-theorie/