“You often hear adult educators wringing their hands and saying, ‘Oh, how can we motivate people to learn, I can’t get people to learn.’ And I say, nonsense, people are already learning. Maybe you can’t motivate them to learn what you want them to learn, but they’re motivated to learn … they just may not be doing it the way the educator wants them to do it.”

Veelzijdige pionier

Wie zich bezighoudt met het leren van volwassenen, kent ongetwijfeld de term andragogie, geïntroduceerd in de 19e eeuw en in de 20e eeuw verder ingevuld door Malcolm Knowles. Minder bekend is echter zijn tijdgenoot, de Canadese (onderwijs)wetenschapper Allen Tough (1936 – 2012). Tough heeft een indrukwekkende en uitgebreide wetenschappelijke carrière: hij wordt beschouwd als pionier op het gebied van (zelfsturend) leren van volwassenen, maar heeft in zijn latere jaren ook significante bijdragen geleverd aan de futurologie en de zoektocht naar buitenaardse intelligentie. Naast een indrukwekkende publicatielijst, ontving hij in 2006 de Malcolm Knoles Self-Directed Learning Award en werd hij opgenomen in de International Adult and Continuing Education Hall of Fame (Website Allen Tough, 2021).

Breek met traditionele rollen

Zijn meest bekende publicatie voor het volwassenenonderwijs is wellicht The Adult’s Learning Projects (1971). The Adult’s Learning Projects kent als ondertitel ‘A Fresh Approach to Theory and Practice in Adult Learning’, en hoewel het boek inmiddels al 50 (!) jaar oud is, zou je in zekere zin nog steeds kunnen zeggen dat het ‘fresh’ is. Tough legt, in tegenstelling tot wat gebruikelijk was, de focus op al het leren – ook buiten het formele instituut’. Hiervoor maakt hij onder andere gebruik van het bevragen van volwassenen (mannen en vrouwen van diverse leeftijden) zelf, iets wat in het huidige tijdperk ook nog niet altijd zo vanzelfsprekend is. De uitgebreide studie laat zien wat voor leren volwassenen allemaal ondernemen, ook buiten de formele situatie, waarom ze dat doen en hoe divers de dingen zijn die volwassenen eigenlijk leren in hun leven. Dit varieert van het wisselen van banden tot het doen van administratie tot het leren voor een carrièreswitch. Tough vergeet hierbij de professionals en formelere instituten echter niet: hij gaat ook in op hoe zij in kunnen inspelen op zijn bevindingen binnen hun eigen lespraktijk. Hij doet hiertoe ook een aantal aanbevelingen, die verrassend actueel zijn (Tough A., 1971):

Beschouw de docent ook als lerende: help de docent om zelf te leren.
Zorg voor gelijkwaardigheid tussen docent en leerder (helpen leren lukt niet bij ongelijkwaardigheid).
Laat de leerder zelf kiezen wat en hoe hij leert.
Leg minder nadruk op hard resultaat en te behalen punten.

Kortom: breek met het ‘traditionele’ beeld van een klas, met een sturende en beoordelende docent die alles weet, en onderzoek de mogelijkheden voor toegepast leren, in samenwerking en met wat de lerende écht nodig heeft.

De potentie van internet

Meer recent, aan het eind van de 20e eeuw, sprak Tough op een conferentie eerder genoemd citaat uit. Hij herhaalt hier het belang van het in controle zijn over het eigen leren door volwassenen, dat breekt met het idee van een klas, met een sturende docent. Wat hiertoe nodig is, benoemt hij in vijf vervolgstappen voor het volwassenenonderwijs, waarvan de derde, door hem ‘Worldwide Web’ genoemd, zeer kloppend blijkt. Hij ziet het internet als een enorme kans voor de ontwikkeling van het leren van volwassenen, omdat het zo goed past binnen het informele leren. Het leren kan hier plaats- en tijdsonafhankelijk plaatsvinden, dus onder controle van de lerende. “I think the potential is absolutely enormous.” (Tough, 2002, blz. 49)

Ruim 20 jaar na dato kunnen we stellen dat zijn voorspelling klopt, maar dat ook dit citaat nog actueel is: er ligt nog steeds veel potentie voor het (informele) volwassenenonderwijs verscholen in het internet.

Miryam de Hoo is afgestudeerd NT2-specialist en werkt als onderwijsadviseur voor Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland. Zij heeft de afgelopen jaren als adviseur voor CINOP gewerkt, waar ze o.a. meewerkte aan het Advies digitale vaardigheden volwasseneneducatie, Handreiking digitale vaardigheden volwasseneneducatie en pilotprojecten voor digitale vaardigheden en laaggeletterdheid voor volwassenen. Daarnaast werkte zij als coördinator voor de volwasseneneducatie binnen het Europese onderwijssubsidieprogramma Erasmus+.

Referenties

Tough, A. (1971). The Adult’s Learning Projects: A Fresh Approach To Theory and Practice in Adult Learning. Ontario: Ontario Institute for Studies in Education.

Tough, A. (2002). The Iceberg of Informal Adult Learning. NALL Working Paper. Toronto.

Website Allen Tough. (2021). About Professor Allen Tough. Retrieved:01-05-2021. https://allentough.com/about/index.html.